Wonen of werken buiten Nederland

Als gevolg van de internationalisering van de arbeidsmarkt komt het steeds vaker voor dat werknemers voor kortere of langere tijd in een ander land gaan werken en soms zelfs ook wonen. Grensoverschrijdend werk kan gevolgen hebben voor de belasting- en sociale zekerheidspositie, niet alleen voor de werknemer zelf, maar ook voor jou als werkgever of opdrachtgever. De belastingsystemen in het buitenland sluiten niet naadloos aan op het Nederlandse systeem. Het is daarom van groot belang om deze zaken vóóraf goed in beeld te hebben.

De belastingstelsels van zowel de landen binnen als buiten de Europese Unie zijn niet geharmoniseerd en lopen sterk uiteen. Als er niets tussen landen zou zijn geregeld, zou een werknemer bij grensoverschrijdend werken mogelijk twee keer belasting betalen over zijn loon: in het werkland (loon)belasting en in het woonland inkomstenbelasting. Uiteraard wil je niet dat er twee keer belasting betaald wordt over het verdiende inkomen. Om dit te voorkomen zijn er belastingverdragen waarin wordt geregeld welk land belasting mag heffen c.q. een tegemoetkoming ter voorkoming van dubbele belasting moet verlenen bij grensoverschrijdende arbeid. Nederland heeft met nagenoeg alle EU-lidstaten en diverse andere landen belastingverdragen gesloten. Op grond daarvan kan worden bepaald welk land heffingsbevoegd is

Het is in de eerste plaats belangrijk om de fiscale woonplaats vast te stellen bij grensoverschrijdende arbeid. De inschrijving in de gemeentelijke basisadministratie is een factor die meespeelt, maar is zéker niet doorslaggevend. Net als veel andere landen kijkt Nederland naar nog veel meer relevante feiten en omstandigheden. Bijvoorbeeld de plaats waar de werknemer een woning heeft, waar het gezin of de familie verblijft, of waar hij/zij naar de huisarts gaat.

Het kan voorkomen dat zowel Nederland als een ander land voldoende aanknopingspunten ziet om de werknemer (naar hun eigen nationale recht) als fiscaal inwoner te behandelen. In zulke gevallen bieden de belastingverdragen vaak uitkomst.

Bij grensoverschrijdende arbeid door een werknemer zal Nederland als woonland over het wereldinkomen belasting heffen. Heeft Nederland met het werkland een belastingverdrag gesloten, dan zal het werkland ook belasting heffen over de arbeidsbeloning als aan minimaal een van de volgende drie voorwaarden wordt voldaan.

1. de werknemer is fysiek aanwezig in het werkland gedurende meer dan 183 dagen in een jaar;
2. de beloning die de werknemer ontvangt wordt betaald door of namens een werkgever in het werkland;
3. de beloning die de werknemer ontvangt komt ten laste van een vaste inrichting die zijn (Nederlandse) werkgever heeft in het werkland.

Is aan minimaal één van deze drie voorwaarden voldaan, dan zal Nederland een aftrek ter vermindering van dubbele belasting moeten verlenen.

Als er geen verdrag is tussen Nederland en het werkland, kan op basis van nationale wetgeving soms toch een vermindering van Nederlandse belasting worden geclaimd. Dan is van belang hoelang de werkzaamheden in het andere land duren en of de werknemer daadwerkelijk belasting in het andere land betaalt.

Als een werknemer in het buitenland gaat werken, of een werknemer vanuit het buitenland in Nederland komt werken, heeft dit vaak gevolgen voor diens sociale zekerheidspositie. Een werkgever zal werknemers over die gevolgen moeten kunnen informeren. In Europees verband zijn hierover afspraken gemaakt, deze afspraken zijn te vinden in de EU-verordening 883/2004 voor de EU-lidstaten.

Als hoofdregel geldt dat iemand verzekerd is in het land waarin hij de werkzaamheden verricht. Op de hoofdregel bestaan diverse uitzonderingen, waarvan hieronder de twee meest voorkomende genoemd worden:

• Uitzondering bij detacheringen
• Uitzondering indien een werknemer werkt in twee of meer landen

Daarnaast heeft Nederland met een aantal landen van buiten de EU/EER ook verdragen over sociale zekerheid gesloten.

Het is van belang dat een werknemer die in meerdere landen werkt ook kan bewijzen in welk land hij verzekerd is door middel van een A1-verklaring of een Certificate of Coverage (een CoC).